Każdemu z nas zdarza się zastanawiać w jaki sposób jesteśmy odbierani przez otoczenie. Dotyczy to zarówno sytuacji z osobami, które znają nas dłuższy czas, jaki i tymi, które spotykamy po raz pierwszy. Im bardziej znacząca jest dla nas sytuacja, tym bardziej nurtujące są te pytania i tym większa chęć kontrolowania wrażenia, jakie wywieramy na innych. W tym celu stosujemy pewne strategie, które nazywa się taktykami autoprezentacji. Owe taktyki można podzielić na obronne oraz asertywno-zdobywcze.

Obronne taktyki autoprezentacji

Taktyki obronne służą ochronie naszej zagrożonej lub zaatakowanej wartości i są charakterystyczne głównie dla osób o niskiej samoocenie. Stosowane są w celu uniknięcia porażki, np. przeprosiny, wymówki, usprawiedliwienia, samoutrudnianie, suplikacja.

Suplikacja to inaczej mówiąc prezentowanie bezradności, słabości, niekompetencji, aby uzyskać pomoc. Ta taktyka opiera się na normie odpowiedzialności społecznej. Jej dodatkowym plusem jest fakt bycia zwolnionym z odpowiedzialności za przyszły wynik działania – „zrób to za mnie, bo ja nie potrafię”.

Wymówki to taktyka polegająca na zaprzeczaniu odpowiedzialności za sytuację czy szkodę. Usprawiedliwienia, w odróżnieniu od wymówek, wiążą się z akceptowaniem odpowiedzialności. Jednakże dochodzi tutaj do prób zmiany postrzegania sytuacji przez innych. Usprawiedliwiamy się poprzez przekonywanie, że dany czyn nie jest szkodliwy lub był rodzajem przymusu. Uciekamy się także do wyjaśnień typu: „on sobie zasłużył”, „inni też tak robią”.

Samoutrudnianie jest specyficzną taktyką, która charakteryzuje się działaniami obniżającymi prawdopodobieństwo sukcesu. Ma to na celu zwolnienie z odpowiedzialności w przypadku porażki oraz nasilenie chwały w przypadku sukcesu. Przykładem takiego działania może być całonocne oglądanie telewizji w trakcie nocy poprzedzającej ważne spotkanie biznesowe.

Asertywno-zdobywcze taktyki autoprezentacji

Taktyki asertywno-zdobywcze służą pozyskaniu lub utrwaleniu nowej tożsamości naszej osoby i są charakterystyczne głownie dla osób o wysokiej samoocenie. Stosowane są w celu osiągnięcia sukcesu, np. autopromocja, ingracjacja, zastraszanie.

Autopromocja to przedstawianie siebie jako kogoś kompetentnego i osiągającego (mimo przeszkód) sukcesy. Tutaj pojawia się pewien dylemat, ponieważ ta taktyka wiąże się z ryzykiem bycia postrzeganym jako osoba zarozumiała.

Ingracjacja polega na prezentowaniu swoich „pozytywnych” cech, komplementowaniu, prezentowaniu opinii podobnych do opinii innych ludzi, wyświadczaniu przysług.

Zastraszanie polega na prezentowaniu siebie jako osoby silnej, a nawet niebezpiecznej, aby wzbudzić u innych respekt i obawy.

To, co myślą o nas inni ludzie jest efektem sposobu, w jaki my sami budujemy nasz wizerunek. Mamy wpływ na to, jak inni nas postrzegają, a tym samym na to, jak postrzegamy sami siebie. W jakim stopniu mamy nad tym kontrolę, a na ile jest to nasz nawyk, nad którym się nie zastanawiamy?

Link: https://mojapsychologia.pl/artykuly/3,rozwoj_osobisty/247,sztuka_autoprezentacji_jak_budujemy_nasz_wizerunek.html

Bibliografia:

• Aronson, E., Wilson, T.D, Akert, R.M. (1997). Psychologia społeczna. Serce i umysł. Poznań: Wydawnictwo Zysk i S-ka.
• Na ścieżce kariery edukacyjno-zawodowej. Cz. I Trening umiejętności interpersonalnych (2013). Pod red. Joanny Jagielskiej. Łódź: INSE.
• Strelau, J., Doliński, D. (2008). Psychologia. Podręcznik akademicki, t2, Gdańsk: GWP.

Zdjęcia:

1. Photo by Ben White on Unsplash: https://unsplash.com/photos/qDY9ahp0Mto