Jedną z podstawowych ludzkich emocji, znanych każdemu z nas, jest strach. To uczucie pojawia się w sytuacji zagrożenia i określane jest bardzo często jako reakcja „walki lub ucieczki”. Strach nie jest tym samym co lęk. Mimo, iż te terminy bywają stosowane zamienne, to nie są synonimiczne. Strach pojawia się w sytuacji realnego zagrożenia, natomiast lęk jest rodzajem przekonania, które dotyczy zagrożenia przewidywanego i wyobrażonego. Zdarza się, że lęk doskwiera nam w konkretnych sytuacjach, np. podczas kontaktów z ludźmi. Czy taki lęk należy nazwać lękiem społecznym?
Sytuacja społeczna to taka, w której wchodzimy w relacje z innymi ludźmi (np. spotkanie ze znajomymi, randka, przyjęcie, rozmowa telefoniczna, kontakt wzrokowy) lub jesteśmy obserwowani przez innych (np. przemowa, ślub, występ artystyczny, wypowiedź podczas zebrania). Często podczas takich sytuacji pojawia się napięcie. Wynika ono z obawy przed oceną innych. Nie ma reguły co do tego jakich sytuacji dotyczy lęk. Niektórzy ludzie czują się niekomfortowo we wszelkich zawodowych sytuacjach, inni podczas różnych spotkań nieoficjalnych, jeszcze inni w pojedynczych i konkretnych sytuacjach, jak np. wystąpienia publiczne.
Odczuwanie lęku jest związane z pewnymi cechami – tj. z nieśmiałością oraz perfekcjonizmem. Warto w tym miejscu nawiązać także do introwertyków, którzy mogą sprawiać mylne wrażenie osób obawiających się kontaktów. Introwertycy kierują swoją uwagę i działania do wewnątrz. Charakteryzują się większą biernością w kontaktach w porównaniu do ekstrawertyków, jednak nie zawsze musi temu towarzyszyć lęk w relacjach z innymi. Natomiast w przypadku nieśmiałości często relacjom interpersonalnym faktycznie towarzyszy odczucie skrępowania i lęku, z powodu wyobrażenia o byciu ocenianym. Perfekcjonizm, rozumiany jako tendencja do wyznaczania sobie bardzo sztywnych i nierealnych celów, również wiąże się obawą przed negatywną oceną ze strony innych. Perfekcjoniści wymagają od siebie doskonałości, a od innych potrzebują zapewniania o tym, że są lubiani i akceptowani. Jeśli go nie mają, to unikają kontaktów lub reagują silnym zakłopotaniem w sytuacjach społecznych, które budzą ich lęk.
Strach i lęk – obie te emocje są naturalne i każdy człowiek ich doświadcza. Bywa, iż mamy wrażenie, że będą one utrzymywały się w nieskończoność, ale każda z nich słabnie wraz z upływem czasu. To nieprzyjemne uczucia, jednak z reguły są one pomocne, ponieważ ich zdaniem jest ochrona przed zagrożeniem i sygnalizowanie niebezpieczeństwa. Nie jest możliwe, aby całkowicie pozbyć się tych emocji. Ich brak byłby wręcz szkodliwy, tak samo jak i nadmiar. Podstawowe pytanie dotyczy zatem siły lęku, który doświadczamy: czy jestem w stanie zapanować nad tym uczuciem, czy mnie paraliżuje?
Bibliografia:
- Antony, M., Swinson, R. (2007). Jak przezwyciężyć nieśmiałość i lęk przed otoczeniem? Trening. Gliwice: Wydawnictwo HELION.
