Wiedza o świecie i samym sobie tworzona jest na podstawie informacji dostarczanych przez zmysły. Łączymy wrażenia, które odbieramy przez receptory zmysłowe i krok po kroku poznajemy otoczenie. Napływające informacje kształtują układ nerwowy. W toku rozwoju połączenia nerwowe stają się coraz bardziej złożone. A co się dzieje, kiedy napływające informacje nie są odbierane prawidłowo i nie mogą zostać odpowiednio połączone?
Za przetwarzanie informacji, które są odbierane przez zmysły i wykorzystywane w codziennym życiu odpowiada integracja sensoryczna (SI). Wszelkie nieprawidłowości w tym aspekcie skutkują występowaniem określonym problemów, tzw. zaburzeń procesów integracji sensorycznej. Dzieci z zaburzeniami procesów integracji sensorycznej wymagają specjalistycznej terapii tych procesów.
Jak odbieramy rzeczywistość?
Napływające bodźce są różne. Receptory, którymi je odbierany mają specyficzną budowę i są wrażliwe na konkretny rodzaj bodźców. Dopiero całościowy odbiór rzeczywistości wszystkimi zmysłami daje nam pełen obraz świata. Integracja sensoryczna polega na porządkowaniu informacji tak, aby mogły zostać wykorzystane do sprawnego działania. Mózg odbiera informacje, rozpoznaje, porządkuje, interpretuje i zapamiętuje, a następnie reaguje odpowiednio do sytuacji. Jeśli dziecko nie ma rozwiniętych konkretnych umiejętności, to mogą pojawić się u niego zaburzenia oraz problemy w uczeniu i rozwoju psychoruchowym.
Objawy zaburzeń integracji sensorycznej
Najczęściej objawami zaburzeń procesów integracji sensorycznej są za słabe lub za silne reakcje dziecka, za mała lub za duża uwaga i aktywność. Występują problemy z koordynacją ruchową oraz opóźnienia w rozwoju ruchu i mowy. Pojawiają się także trudności w uczeniu się, problemy z zachowaniem i niska samoocena. W praktyce wygląda to tak, że dziecko może nie rozumieć przekazywanych poleceń i nie być w stanie naśladować ruchu. Może nie dawać sobie rady z wykonywaniem dwóch czynności na raz. Dziecko z dysfunkcjami w zakresie integracji sensorycznej może mieć trudności z funkcjonowaniem wśród rówieśników. Mogą pojawić się u niego problemy z czuciem własnego ciała i przestrzeni oraz nadmierne pobudzenie ruchowe i obniżona zdolność koncentracji uwagi.
Terapia SI
Terapia integracji sensorycznej polega na poprawie połączeń w układzie nerwowym, aby dziecko mogło właściwie odbierać rzeczywistość. Wszystkie ćwiczenia i aktywności muszą być odpowiednio dobrane, po wcześniejszej ocenie aktualnej sytuacji dziecka. Zbyt łatwe zadania nie przyniosą pożądanego rezultatu, a zbyt trudne zniechęcą dziecko i mogą zupełnie uniemożliwić poprawę. Ćwiczenia stymulują zmysły, a ilość napływających bodźców jest kontrolowana przez terapeutę. Odpowiednie zadania i systematyczna praca pozwolą na osiąganie satysfakcjonujących efektów terapii. Rezultaty, których należy oczekiwać to poprawa integracji napływających informacji i bardziej adekwatne postrzeganie świata, a w związku z tym bardziej adekwatne reagowanie. Po terapii zaobserwować można zmianę dotyczącą sfery ruchu, emocji, mowy, myślenia i uczenia się dziecka.
Terapia SI jest bardzo przydatna i skuteczna w leczeniu zaburzeń procesów integracji sensorycznej. Oczywiście wtedy, gdy jest rozpoczynana odpowiednio wcześnie. Zaburzenia przetwarzania informacji utrudniają dziecku rozwój. W takim przypadku nie ma na co czekać, bo dysfunkcje nie znikną samoistnie. Jeśli tylko obserwujesz opisywane objawy u swojego dziecka, to skonsultuj się ze specjalistą, który oceni, czy wynikają one z zaburzeń integracji sensorycznej i w razie potrzeby skieruje na terapię.
Bibliografia:
- Borkowska, M., Wagh, K. (2010). Integracja sensoryczna na co dzień. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL.
