W społeczeństwie funkcjonuje wiele mitów na temat leczenia uzależnienia od alkoholu. Często mówi się osobom uzależnionym, że aby przestać pić, wystarczy po prostu chcieć. Bywa, że i one same tak twierdzą – gdybym tylko chciał, mogę przestać. Sądzą, że mają kontrolę nad piciem. Mogą pić umiarkowanie i powstrzymywać się od alkoholu. Oszukiwanie siebie pozwala im twierdzić, że nie jest to alkoholizm. Te przekonania, jak i pewnie wiele innych, są błędne. Poza tym sama abstynencja nie jest rozwiązaniem problemu. Co w takim razie jest rozwiązaniem? Jak leczyć uzależnienie od alkoholu?

Na czym polega uzależnienie od alkoholu?

 Zanim przejdziemy do leczenia uzależnia od alkoholu zastanówmy się na czym polega samo uzależnienie. Uzależnienie jest chorobą. Nie jest objawem innej choroby, ale zawsze z czegoś wynika, tzn. wiąże się z nieprawidłowym funkcjonowaniem człowieka. Nieprawidłowości występują w sferze funkcjonowania emocjonalnego, a picie alkoholu jest (nieskuteczną) metodą radzenia sobie z przykrymi emocjami. W przypadku uzależnienia chodzi nie tylko o emocje, bo nieprzyjemnych emocji doświadcza każdy z nas, ale także o sposób myślenia i postrzegania samego siebie.

Do kogo kierowane jest leczenie?

 Leczenie kierowane jest do osób uzależnionych od alkoholu. Udział w leczeniu zwykle jest dobrowolny, jednak zdarzają się też sytuacje, że terapia alkoholowa jest przymusowa. Jest tak wtedy, gdy osoba z powodu uzależnienia od alkoholu powoduje rozpad rodziny, demoralizację nieletnich i zakłóca porządek społeczny. Skierowanie na przymusowe leczenie wynika z postanowienia sądu, po wcześniejszym wniosku rodziny.

Czy można się wyleczyć z uzależnienia?

 Leczenie uzależnienia najczęściej polega na zatrzymaniu procesu choroby i jest formą pomocy w radzeniu sobie z uzależnieniem. Opiera się na uruchamianiu potencjału człowieka, a przez to inicjowaniu procesu zmiany w zakresie emocji i zachowań, a także postrzegania samego siebie.

W wielu przypadkach jako cel terapii stawia się całkowite utrzymywanie abstynencji. Jednak skuteczność leczenia przejawia się także w ograniczeniu ilości spożywanego dzienne alkoholu oraz redukowaniu problemów wynikających z picia. Leczenie uzależnienia od alkoholu nie musi za podstawowy cel stawiać sobie trzeźwości, lecz może opierać się na strategii redukcji szkód. Celem będzie wtenczas ograniczenie picia i złagodzenie negatywnych konsekwencji spożywania alkoholu. Przede wszystkim zmniejszenie ilości dni ciężkiego picia oraz zmniejszenie ryzyka przemocy i szkód zdrowotnych. Odchodzi się od twierdzenia, że alkoholizm jest nieuleczalny. Badania wykazują, że możliwa jest remisja lub częściowa remisja uzależnienia.

Psychoterapia odwykowa jest skuteczną metodą leczenia, ponieważ część osób na stałe odstawia alkohol, a część uczy się pić w sposób kontrolowany i mniej szkodliwy. Nie tylko abstynencja, ale także ograniczenie ilości spożywanego alkoholu przynosi korzyści i jest pozytywnym efektem leczenia.

Co skłania osobę uzależnioną do podjęcia leczenia?

 Często tym, co popycha do leczenia jest sytuacja zewnętrzna, jakieś zdarzenie, po którym człowiek mówi sobie: „dość”. Negatywne skutki zaczynają się nawarstwiać i leczenie jest ratunkiem, po który sięga się w obawie przed konsekwencjami wynikającymi z picia. A konsekwencje mogą być bardzo różne – utrata pracy, problemy w związku, długi. Często nawet to nie jest wystarczającym powodem, bo uzależnienie jest bardzo silne. Wtedy bywa, że rodzina nakłania do podjęcia leczenia. W sytuacjach skrajnych leczenie jest przymusowe i wynika z wniosku sądu. Tylko wtedy może się odbywać bez zgody uczestnika.

Jakie są metody leczenia?

 Główną metodą jest psychoterapia uzależnienia, inaczej mówiąc odwyk. Psychoterapia odwykowa często przybiera formę grup terapeutycznych oraz terapii indywidulanej. Wspomagająco stosuje się także leczenie zespołów abstynencyjnych, ocenę szkód wywołanych uzależnieniem oraz farmakologię. Programy terapii najczęściej oparte są na metodzie poznawczo-behawioralnej lub integrują różne podejścia terapeutyczne. Korzysta się także z idei wspólnoty Anonimowych Alkoholików oraz założeń modelu Minnesota. W radzeniu sobie z uzależnieniem pomaga także udział w póżniejszych spotkaniach grup wsparcia, na których Anonimowi Alkoholicy dzielą się swoimi chwilami słabości oraz triumfu, udzielając sobie wzajemnego wsparcia i motywacji do dalszej pracy nad sobą.

Co jest celem leczenia?

Podstawowe cele leczenia osób uzależnionych od alkoholu wynikają z przyjętej strategii terapii. Wyróżnia się dwie strategie: całkowitej abstynencji oraz redukcji szkód.

W strategii całkowitej abstynencji celem leczenia jest utrzymywanie trzeźwości. Tak określony cel terapii związany jest z podejściem naukowym, które podkreśla, że osoby uzależnione mają trudności w kontrolowaniu ilości spożywanego alkoholu. Abstynencja jest najbardziej optymalnym i zalecanym celem, jednak nie zawsze możliwym do osiągnięcia.

Strategia redukcji szkód polega na ograniczeniu negatywnych konsekwencji spożywania alkoholu. Wiąże się ze ograniczeniem ilości spożywanego alkoholu, kontrolowaniem picia oraz zmniejszeniem ilości dni ciężkiego picia. Nie wyklucza całkowitej abstynencji, a jednocześnie daje możliwość dostosowania terapii do potrzeb i kondycji. Ograniczenie picia jest celem bardziej realnym niż abstynencja. Bywa także celem przejściowym na drodze do całkowitej abstynencji.

Osoby biorące udział w leczeniu odwykowym uczą się jak funkcjonować na co dzień i jak radzić sobie z problemami psychicznymi i społecznymi bez sięgania po alkohol. Nabywają wiedzę jak odmawiać picia i co robić, kiedy pojawia się chęć powrotu do uzależnienia, czyli jak zachować abstynencję. Celem jest również poprawa funkcjonowania psychicznego i fizycznego. Uczestnicy nabywają umiejętności społeczne, uczą się formułować i odbierać informacje zwrotne. Dzięki spotkaniom grupowym otrzymują niezbędne wsparcie i mają możliwość budowania poczucia własnej wartości.

Gdzie się odbywa leczenie?

 Ośrodki, w których odbywa się terapia znajdują się w miejscu cichym i spokojnym, pozwalającym oderwać się od codzienności, w której znajdował się alkohol. Dodatkowo takie miejsce daje możliwość korzystania z form rekreacji. Spokojne otoczenie sprzyja leczeniu. Leczenie w takich warunkach jest skuteczne, ponieważ daje możliwość spojrzenia na swoją sytuację zupełnie inaczej. Nowa perspektywa pozwala wyzwolić się ze starych, szkodliwych schematów myślenia oraz rozpocząć zmianę swoich destruktywnych przyzwyczajeń.

Jak przebiega leczenie?

 Podczas terapii zapewniona jest anonimowość oraz dyskrecja. Na spotkaniach obowiązuje tajemnica. Terapia odbywa się w niewielkich grupach terapeutycznych, ok. 6-10 osobowych. Jest to warunek konieczny, aby terapia była efektywna; mała grupa ułatwia i usprawnia proces adaptacji. Łatwiej jest się otworzyć przed innymi członkami grupy i poruszać swoje problemy. Usprawnione jest także samo prowadzenie terapii, ponieważ dzięki temu może ona być bardziej zindywidualizowana i dostosowana do potrzeb uczestników. Terapia prowadzona w grupie umożliwia ćwiczenie umiejętności społecznych i nowych zachowań oraz sposobów radzenia sobie z trudnościami w warunkach mikrospołeczności grupowej.

Uzależnienie od alkoholu wymaga leczenia.  Utrzymanie całkowitej abstynencji wymaga intensywnej terapii; odnotowuje się skuteczność leczenia na poziomie 30%, co wbrew pozorom jest wysokim wynikiem. Leczenie odwykowe w formie całodobowej jest najskuteczniejszą metodą leczenia, dzięki temu, że uczestnicy znajdują się z dala od pokus i mają całodobową opiekę.

W psychoterapii odwykowej dobrze sprawdza się grupowa forma leczenia, gdyż poza elementami terapeutycznymi daje możliwość identyfikacji z chorobą, uzyskania wsparcia i trenowania umiejętności społecznych. Wszystko to ma na celu uruchomienie potencjału uczestników terapii oraz wsparcie w radzeniu sobie z chorobą. 

Link: https://mojapsychologia.pl/artykuly/6,uzaleznienia/262,alkoholizm_leczenie_odwykowe.html

Zdjęcia:

1. Photo by Mathew Schwartz on Unsplash: https://unsplash.com/@cadop