Rzeczywistość, w której żyjemy, rozwijamy się i podejmujemy działania, w dużym stopniu jest zależna od sposobu, w jaki ją postrzegamy. Sposób postrzegania ma natomiast związek z czynnikami psychologicznymi i środowiskowymi. To jak postrzegamy rzeczywistość określają programy działania, a także nasze samopoczucie i oczekiwania względem danej sytuacji.

Programy grzeczności

 Te programy powstają w wyniku wychowania i są zbiorem zasad uprzejmości. Są nieszkodliwe i mają czysto praktyczna funkcję. Ich zadaniem jest zautomatyzowanie działania i oszczędzanie czasu. Mogą jednak czasem powodować, że odrzucimy osobę, która nie będzie stosowała jednej z naszych zasad. Programy grzeczności są uzależnione od kultury. Różnice kulturowe powodują, że dane zachowanie w jednym kręgu będzie w złym smaku, a w innym będzie pożądane.

Programy oceny

 W sytuacjach dokonywania oceny również jesteśmy kierowani przez programy. Opieramy się na tym, czego doświadczaliśmy w przeszłości. Spora część ocen to przesądy ukształtowane na podstawie wcześniejszych przeżyć lub przyjęte jako własne wskutek przekazu werbalnego. Jeśli np. w domu rodzinnym ceniona była otwartość, to będziemy w pozytywny sposób oceniać osoby, które prezentują tę cechę. Jeśli natomiast dużą wagę przykładało się do skromności, to możemy mieć skłonność do negatywnego patrzenia na osoby prezentujące dużą pewność siebie.

Programy samooceny

 Rola tych programów w życiu jest bardzo duża. Mamy tendencję do przyjmowania do siebie komunikatów, które są powtarzane i włączania ich do obszaru wiedzy na własny temat. Jeśli wielokrotnie słyszeliśmy komunikaty skrajne, to zaczynamy traktować je jako prawdę o sobie. Inaczej będzie funkcjonować ktoś, kto często słyszał, że sobie poradzi, a inaczej ktoś, kto słyszał, że ma dwie lewe ręce i do niczego się nie nadaje. Negatywne programy hamują nasz rozwój i należy je zastępować programami pozytywnymi.

Wpływ samopoczucia na zachowanie

 Kiedy czujemy się dobrze to mamy skłonność do bardziej pozytywnego oceniania rzeczywistości. Natomiast wtedy, gdy odczuwany napięcie lub smutek, to bardziej krytycznie patrzymy na innych, domniemamy u innych złych intencji, a samą sytuacje postrzegamy jako mniej korzystną.

Z powyższej analizy wynika, iż na naszą ocenę rzeczywistości ma wpływ szereg różnych czynników, które ze sobą oddziałują. Na co dzień nie uświadamiamy sobie ich wpływu. Dzieje się to automatycznie. Nasze działania osadzone są w przeszłości, teraźniejszości i przyszłości. Do obszaru teraźniejszości należy zaklasyfikować sytuację, w której się znajdujemy i aktualnie odczuwane emocje. Przyszłość to oczekiwania, z jakimi angażujemy się w sytuację. Natomiast w obszarze przeszłości znajdują się wszystkie programy opisane powyżej. Skoro tak wiele od nich zależy, to warto się zastanowić, czy te aktualnie posiadane służą rozwoju i pomagają czuć się dobrze?

Link: https://mojapsychologia.pl/artykuly/10,spoleczenstwo/259,zaprogramowany_czlowiek.html

Bibliografia:
Birkenbihl, V. F. (1999). Komunikacja międzyludzka. Trening sukcesu. Wrocław: ASTRUM.